Wypalenie zawodowe może spotkać każdego z nas

Badania wskazują na to, że wypalenie zawodowe dotyka coraz większej liczby osób. Staje się kolejną chorobą cywilizacyjną, podobnie jak depresja, czy zaburzenia lękowe. Nieustannie rośnie liczba ludzi, którzy skarżą się na chroniczne zmęczenie pracą, brak entuzjazmu i zaangażowania w wykonywane obowiązki, poczucie przeciążenia zadaniami, a także narastające wyczerpanie fizyczne i psychiczne połączone z niezdolnością do efektywnego wypoczywania.

Dziś już wiemy, że wypalenie zawodowe to z pewnością nie jest jednoznaczne z brakiem motywacji, a traktowane jest jako choroba. Wypalenie zawodowe zostało wpisane przez Światową Organizację Zdrowia do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób. Oznacza to, że jest traktowane jako choroba, na którą od początku 2022 roku będzie można dostać zwolnienie lekarskie.

Czym dokładnie jest Wypalenie Zawodowe

Według definicji, wypalenie zawodowe to doświadczanie chronicznego stresu w pracy. Dotknięci tym problemem stopniowo tracą energię do działania i coraz bardziej izolują się od środowiska pracy. Wykonywany zawód przestaje im dawać jakąkolwiek satysfakcje. Automatycznie przekłada się to na jakość pełnionych obowiązków. Wśród grup, które szczególnie narażone są na tego typu problem, są m.in. lekarze, terapeuci, psycholodzy, zawodowi kierowcy, pracownicy socjalni czy pielęgniarki.

Przyczyny Wypalenia Zawodowego

Nadmierne obciążenie pracą jest wtedy, gdy oczekuje się od pracownika, by zrobił zbyt wiele, w zbyt krótkim czasie, nie dysponując odpowiednimi środkami. Przy długim trybie takiej pracy pracownik nie ma możliwości odpowiedniego wypoczynku oraz odzyskania sił czy też powrotu do równowagi. W konsekwencji pojawia się psychiczne i fizyczne wyczerpanie.

Brak kontroli i współdecydowania występuje wtedy, gdy pracownicy nie mają dostatecznej kontroli wpływania na wykonywaną przez siebie pracę. Pojawia się także gdy pracownik jest za bardzo kontrolowany i monitorowany przez pracodawcę. Prowadzi to do tego,
że pracownik nie może pracować samodzielnie a przez to maleje zaangażowanie w pracy.

Niedostateczne wynagrodzenie postrzegana jako brak uznania dla pracownika i jego działań. Na ocenę wynagrodzenia nie maja wpływ tylko rzeczy materialne, ale również uznanie ze strony innych . Dla wielu pracowników ważna jest dobra opinia czy pochwała od pracodawcy. Niedostateczne wynagrodzenie skutkuje tym, że odczuwa się brak poczucia wartości.

Rozpad wspólnoty. Narastające konflikty wśród współpracowników prowadzą do poczucia frustracji i wrogości wobec innych.

Brak sprawiedliwości pojawia się wówczas, gdy działania w miejscu pracy są niezgodne z zasadami wzajemnego szacunku i uczciwości. Może to dotyczyć nierównego rozłożenia obowiązków w pracy, oszukiwania pracownika czy stronniczości w jego ocenie lub nagradzaniu. Jeśli pracownik nie ma możliwości obiektywnego dochodzenia swoich racji i praw lub obrony, czuje się skrzywdzony

Konflikt wartości występuje, gdy dochodzi do rozbieżności między wymogami stawianymi w pracy a osobistymi standardami pracownika. Może on czuć np. zobowiązany, a nawet przymuszony do nieetycznych działań. Pracodawca oczekuje zachowań, które nie przystają
do systemu wartości człowieka. Innym źródłem konfliktu wartości w pracy może być doświadczenie rozbieżności między wzniosłym przesłaniem firmy a stosowaną na co dzień praktyką lub ukryte, niejasne cele i zadania instytucji.

Objawy Wypalenia Zawodowego

Można je podzielić na pięć grup, zgodnie z obszarem funkcjonowania, którego dotyczą:

Fizyczne – w tej kategorii mowa przede wszystkim o: częstych bólach głowy, nasilających się problemach ze snem (bezsenność, niespokojny sen, częste wybudzanie się), podwyższonym ciśnieniu, chronicznym napięciu mięśniowym, problemach ze strony układu pokarmowego, zaburzeniach w sferze seksualnej, obniżeniu odporności organizmu – by wymienić tylko najważniejsze.

Afektywne, a więc związane przede wszystkim ze sferą emocji. W tym obszarze wypalenie zawodowe może objawiać się lękiem, depresyjnym nastrojem, przewrażliwieniem, obniżoną kontrolą emocjonalną i wahaniami nastroju.

Poznawcze – dotyczące nasilających się problemów z pamięcią oraz koncentracją, a także przekonań na temat samego siebie w kontekście wykonywanej pracy. Mowa tu: o niskiej samoocenie, braku wiary w swoje możliwości i negowaniu własnych kompetencji, poczuciu bycia niedocenianym i rosnącej niezdolności do wykonywania złożonych, trudnych zadań.

Behawioralne – przejawiające się: obniżoną efektywnością, dystansowaniem się do najbliższego otoczenia, wycofywaniem się z relacji,
a czasem także – zwiększonym poziomem agresji.

Motywacyjne – związane przede wszystkim ze znacznym spadkiem motywacji do wykonywania zawodowych obowiązków, utratą zapału, poczucia misji i „bycia potrzebnym”.

Wypalenie zawodowe – leczenie

Problem wypalenia zawodowego nie jest łatwy do zdiagnozowania. Co więcej, pojawiające się objawy bardzo często występują w przypadku depresji. Należy się im zatem dokładnie przyjrzeć. W przypadku leczenia problemu warto wprowadzić działania profilaktyczne jeszcze przed pojawieniem się syndromów wypalenia. Po pierwsze, należy wypracować metody, które pozwolą skutecznie oddzielić życie zawodowe
od prywatnego. Po drugie, zaleca się poszukanie dodatkowego hobby, które po godzinach pracy dadzą nam chwile odetchnienia i satysfakcji. Śpiew, taniec czy sport to tylko kilka z wielu propozycji. Jeśli czujesz, że nie jesteś w stanie rozwinąć się w obecnym miejscu pracy, może warto poszukać innej ścieżki zawodowej?

Aktualnie wypalenie zawodowe spotyka się nawet u osób przed ukończonym 20. rokiem życia. W przypadku ciężkich dolegliwości warto pomyśleć o konsultacjach z psychiatrą i psychoterapeutą. Fizycznie należy zadbać między innymi o zdrową dietę, regularny ruch na świeżym powietrzu i prawidłowy wypoczynek. Jeśli czujesz nadmiar obowiązków i  zaczyna Cię przerastać, nie bój się poprosić o urlop.

Auto tekstu

Natalia